Ko’z eng muxim a’zolardan biri xisoblanadi, u qurish funksiyasini bajaradi. Кo’z quyidagi qismlardan iborat:
Ko’zni ximoya qiluvchi organlar – kiprik, qovoq, qosh, ko’z kosasi. Ko’zda ham boshqa organlar singari o’zining kasalliklari uchrab turadi, masalan ulardan ayrimlarini ko’rib tanishib chikamiz.
Ko’z kasalliklarini umumiy belgilari:
Ko’z kasalliklarini umumiy diagnostikasi:
Ko’zdagi zarrani qanday olish kerak
Ko’ziga zarra tushgan odam ko’zini yumib chap, o’ng baland va past tomonga qarasin yoki siz uning ko’zini ochib turganingizda baland va pastga qarasin. Bunda ko’z ko’p yosh chiqaradi va ko’pincha kipriklar o’z o’zidan chiqib ketadi. Kir va qum zarrasini chiqarish uchun ko’zingizni toza suv bilan yuving. Agar kir zarrasi yuqori qovog’ingiz ostida bo’lsa, qovoqni ingichka cho’p ustiga ag’dariladi va siz shunday qilganingizda odam pastga qarab tursin. Ushbu zarracha ko’pincha qovoq qirg’og’idagi kichik tarnovchada bo’ladi, uni toza latta bilan olib tashlang. Agarsiz zarrani osonlikcha olib tashlay olmasangiz ,maxsus ko’z uchun ishlatiladigan antibiotik mazidan ko’zga quyib, tibbiy yordamga qo’ng’iroq qilling.
Glaukoma
Yurtimizda ko’p uchrab turadigan kasallardan yana biri bu Glaukoma kasalligidir.
Glaukoma- ko’z ichki bosimini ortishidan kelib chiqadi. U ko’pincha 40 dan oshgan odamlarda uchraydi va odatda ko’rlikka olib kelish extimoli kuchli. Ko’rlikni oldini olish uchun glaukoma belgilarini vaqtida bilib, tez tibbiy yordam chaqirish kerak.
O’tkir glaukoma- bu bosh yoki kozda birdan qattiq og’rik turishi bilan boshlanadi. Ko’z qizarib, xiralashadi. Ko’z soqqasiga tegilganda marmardek qattiq bo’lib seziladi. Og’riyotgan ko’zning qorachig’i sog’lom ko’z qorachig’iga nisbatan kattaroq bo’ladi. Bunday xolatlarda tez tibbiy yordamga murojat qilish kerak.
Surunkali glaukoma-ko’z bosimi sekin asta ko’tariladi. Kasallik yon tomonni yaxshi ko’ra olmaslik bilan boshlanadi, ko’rish asta yomonlashadi. Yon atrofni ko’rishni tekshirish yo’li bilan kasallikni bilib olish mumkin.
Bundan tashqari ko’zni travmalari xam uchrab turadi bu xolatlarda tez tibbiy yordam ko’rsatish kerak va mutaxasislarga tezda murojat kilish kerak.
Xozirgi kund ko’z kasalliklarini tez aniqlash va zamonaviy usullarda davolash rivojlangan.
Retinablastoma
Retinablastoma- kasallik saratonning bir turi xisoblanadi. U yosh bolalarda uchraydi, agar kasallikka erta tashxis qo‘yilsa davolash choralari samara beradi va tuzalib ketish extimoli yuqori. Kasallikni eng asosiy belgisi bu "mushuk ko‘zining refleksi" deb ataladigan ko‘z qorachig‘ining oqarishi bilan ifodalanadi. Bundan tashqari yana, ko‘zda og‘riq, ko‘rishning pasayishi kuzatiladi.
Sababchi omillar
Davolash mutaxasis tavsiyasi bilan olib boriladi.
Katarakta
Kasallik - ko‘z gavxarining xiralashishi. Kataraktaning ikki xil turi kuzatiladi tug‘ma va ortirilgan turlari bo‘ladi.
Tug‘ma katarakta ona xomiladorlik payitida turli xil omillarning ta'sirida, ya'ni onaning turli infeksion kasalliklari, streslar, irsiy kasalliklar, vitami tishmovchiligi sabab bo‘lishi mumkin. Kasallikni erta aniqlash shifokor nazoratida doimiy turgan bemorlarda aniqlash mumkin.
Ortirilgan katarakta - qarilarda, travmalarda va boshqa ko‘z kasalliklarining asorati tufayli kelib chiqadi. Kasallikni ilk belgisi narsalarni ikkilanib ko‘rishi, ko‘z oldida mayda qora dog‘lar xosil bo‘lishi, ko‘rishning xiralashishi, yorug‘likka bo‘lgan sezuvchanlikning yuqori bo‘lishi.
Tekshirish usullari:
Davolash mutaxasis ko‘rigidan so‘ng amalga oshrilishi shart.
Diabetik retinopatiya
Diabetik retinopatiya - ko'rlikning eng keng tarqalgan sabablaridan biridir. Diabetik retinopatiyaning tarqalishi va rivojlanishiga ta'sir qiluvchi asosiy xavf omillari diabetning davomiyligi va turi, uning asorati va qon bosimi darajasi, shuningdek buyraklar bilan ham bog’liq
Diabetik retinopatiyaning quyidagi asosiy shakl-bosqichlari bor:
Proliferativ bo'lmagan retinopatiya - ushbu bosqichda mikroanevrizmalar, qon ketish, "qattiq" transsudatlar va "paxtaga o'xshash" o'choqlar aniqlanadi.
Proliferativ bo'lmagan retinopatiyaning eng muhim elementi bu to’r parda shishi. Kasallik makula mintaqasida joylashsa , ko'rish keskinligining sezilarli pasayishiga olib kelishi mumkin.
Preproliferativ retinopatiya. Jarayonning ushbu bosqichida ishemiyaning kuchayishi venada patologik o'zgarishlarga olib keladi .Bu o`zgarishlar (kengayish, tortishish, qon tomir ekssudatllari), mikrovaskulyar anomaliyalar, "paxtaga o'xshash" ko'plab o'choqlar va ko'plab retinal qonashlar kuzatiladi.
Davolash:
To`r parda ko`chishi
To’r parda neyrosensor va pigment qatlamlaridan iborat. Ushbu qatlamlar orasidagi zich yopishish faqat tishsimon chiziq va ko’ruv nervi diski sohasida mavjud. Bu ikki qatlam polisaxarid kompleksi orqali, shuningdek, xorioidga suyuqlik ionlarnining osmotik bosimi orqali bir biriga yopishib turadi. To’r parda ko`chishida neyrosensor qismi pigment epiteliyasidan ajraladi. Ko'pincha to’r parda ko`chishi 55 dan 75 yoshgacha bo'lgan odamlarda rivojlanadi.
Klinik ko`rinishi to’r parda ko`chishi simptomatologiyasi uning joylashishi va ko'lamiga bog'liq.
Davolash:
G’laylik
G’ilaylik - Strabizmus (strabismus) - bir ko'zning umumiy fiksatsiya nuqtasidan og'ishi (og'ishi).
Strabizmus burchagi - bu bir ko'zning nigoh o'qi bir nuqtaga qadalganda, juft ko'zning nigoh o'qidan og'ishi.
Eng oddiy usul - Girshbergga ko'ra strabizm burchagini aniqlash. Shifokor bemorning qarshisida 35-40 sm masofada oftalmoskopik ko'zgu orqali yorug'lik refleksining shox parda o`rtasidagi qorachiq holatini, avval bittasini, so'ngra boshqasini kuzatadi.
Ko'z olmasining normal holatini saqlab turganda, refleks nuqtasi deyarli shox pardaning markaziga qorachiqning o`rtasiga to'g'ri keladi. Strabizm bo'lsa, u markazdan uzoqlashadi.
G’ilayliklar klassifikatsiyasi:
Sabablari:
Tasniflash:
Hamkor g’ilaylikning quyidagi xillari bor:
Klinik ko`rinish
Hamkor g’ilaylik belgilari quyidagilar:
Akkomodatsiyali g’ilaylikda - ikkala ko'z akkomodatsiyalarining nomutanosibligi oqibatida kelib chiqadi va odatda 2-3 yoshli bolalarda paydo bo'ladi. Bu hamkor g’ilayliklarning eng keng tarqalgan turi. Akkomodatsiya buzilishi bemor yoshining refraksiyasiga mos kelmasligida ham buziladi: yuqori gipermetropiya haddan tashqari ko`payishiga, miopiya esa kamayishi orqali akkomodatsiya buzilishiga olib keladi. Xira ko`radigan ko'z ko`rishi yanada tormozlasha boshlaydi.
Noakkomodatsiyali g’ilaylik
Ko’zni harakatlantiruvchi mushaklarning parezi tufayli yuzaga keladi. Bu bola ona qornidaligida va keyingi 1 yosh paytida paydo bo`ladi.
Qisman akkomodatsion - g’ilaylik akkomodatsiya buzilishi va ko’zni harakatlantiruvchi mushaklarning parezi bilan bog'liq. Bu noakkomodatsiyali g’ilaylik jarrohlik davolanishdan keyin rivojlanishi mumkin.
Davolash
Hamkor g’ilaylikni davolash binokulyar ko`rishni tiklashga qaratilgan